Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych podjęła współpracę z Leśnym Zakładem Doświadczalnym SGGW w Rogowie w zakresie badania biologii lęgowej bociana czarnego. W ramach porozumienia w jedenastu nadleśnictwach zostało zainstalowanych 20 fotopułapek, dzięki którym będzie można obserwować bocianie gniazda przez cały okres lęgowy.

Fotopułapki zostały rozmieszczone w nadleśnictwach: Dobieszyn, Grójec, Kozienice i Zwoleń w regionie mazowieckiem oraz Chmielnik, Jędrzejów, Ostrowiec Świętokrzyski, Pińczów, Radoszyce, Staszów i Suchedniów w regionie świętokrzyskim. Leśnicy zamontowali urządzenia przed 1 marca, czyli jeszcze przed przylotem bocianów z terenu zimowania. Pierwsze bociany pojawiły się w drugiej połowie marca.

Dzięki obserwacji gniazd za pomocą fotopułapek będzie można śledzić i dokumentować zachowania ptaków, poznać ich aktywność dobową, w tym zmianę partnerów przy wysiadywaniu jaj, okres i czas karmienia młodych, skład przynoszonego pokarmu. Monitoring pozwoli też zarejestrować zagrożenia, na jakie narażone są pisklęta, określić gatunek drapieżników i sposób ich ataku czy zachowanie piskląt w sytuacji zagrożenia.

Zebrane dane posłużą do opracowania koncepcji ochrony bociana czarnego i wypracowania konkretnych działań, które pozwolą ograniczyć presję drapieżników na stanowiska lęgowe ptaków, poprawić warunki ich bytowania, zapewnić im miejsca żerowania czy zwiększyć bezpieczeństwo młodych w czasie gwałtownych zjawisk atmosferycznych.

Równolegle do badań będzie prowadzona edukacja, która ma na celu propagowanie wiedzy o bocianie czarnym i uczulenie na potrzebę ochrony tego gatunku. Temu będzie służyć m.in. publikacja zdjęć z fotopułapek. Będą one zamieszczane na stronach i profilach facebookowych RDLP w Radomiu i nadleśnictw biorących udział w programie oraz na stronach i w mediach społecznościowych Leśnego Zakładu Doświadczalnego w Rogowie. Obserwacje będą prowadzone do 15 września br., czyli do czasu odlotu ptaków na miejsce zimowania.

Obecny projekt badawczy jest kontynuacją zakończonego w 2020 r. projektu „BocianiMy w Lasach”. Głównym jego celem było opracowanie i wdrożenie dobrych praktyk ochronnych i zarządzania populacją bociana czarnego na terenach leśnych. Był on realizowany na terenie całej Polski.

*

Bocian czarny (Ciconia Nigra) żyje w lasach, przede wszystkim na terenach bagiennych i błotnistych. Jest gatunkiem rzadziej występującym niż bocian biały, mniejszym od niego i delikatniejszym. Jego wygląd charakteryzują brunatno-czarne ubarwienie piór (poza brzuchem i piersią, które są białe), czarne oczy otoczone czerwoną i nieupierzoną skórą oraz długi czerwony dziób i długie czerwone nogi.

Bocian czarny jest skryty i płochliwy, unika kontaktu z człowiekiem. Gniazda buduje na słabo dostępnych drzewach, z rozłożystymi konarami i łatwym dolotem. Pożywienia szuka brodząc w płytkiej wodzie – rzekach, strumieniach czy rozlewiskach . Żywi się głównie małymi rybami i żabami.

Zamieszkuje Europę i Azję, a Polska jest centrum zasięgu terytorialnego tego gatunku. Żyje w niej ok. 1400-1600 bocianich par, co stanowi prawie jedną czwartą całej populacji. Najwięcej bocianów, aż 87%, występuje na obszarach nizinnym i wyżynnym, pozostałe 13% na trenach górskich. Zimują w Afryce, na południe od Sahary, oraz w dolinie rzeki Jordan w Izraelu.

Bocian czarny w Polsce podlega ochronie ścisłej. Do zagrożeń tego gatunku należy m.in. ograniczona dostępność miejsc lęgowych oraz mała dostępność miejsc żerowania z powodu osuszania terenów podmokłych i obniżania poziomu wód gruntowych czy regulacji rzek. Do głównych drapieżników, zagrażających bocianom czarnym, należą kruki, bieliki i dzięcioły, które niszczą jaja, oraz kunę. Bywa, że ptaki płoszone są przez ludzi. Dorosłe osobniki padają także ofiarą bielika. Ptaki giną również na skutek kolizji z przewodami i w zderzeniach z turbinami elektrowni wiatrowych. Wiele z nich ginie od broni palnej podczas przelotów na zimowiska. Bocian czarny wymaga więc ochrony czynnej.